Değerli Hekimler,

Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesinin Kızamık Eliminasyon hedefine paralel olarak kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu hedef olarak benimsenmiş olup 2002 yılından bu yana Kızamık Eliminasyonu Programı yürütülmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi Kızamık Doğrulama Komitesi tarafından Türkiye’de endemik kızamık virüsü dolaşımının 2017 yılı itibarıyla 24 ay süresince durmuş olduğu ifade edilmiştir. Ancak Ülkemizde kızamık virüs dolaşımının halen devam etmekte olduğu izlenmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından dünya genelinde kızamık aşılama kapsayıcılığının, COVID-19 salgınının başlangıcından bu yana istikrarlı bir şekilde azaldığı bildirilmektedir. Bu düşüşün, kızamığın ortadan kaldırılmasına ve bunun sürdürülmesine yönelik küresel ilerlemede önemli bir gerilemeye sebep olduğu ve milyonlarca çocuğu enfeksiyona duyarlı hale getirdiği bildirilmektedir. Dünya genelinde aşı kapsayıcılığındaki düşüşler, zayıflamış kızamık sürveyansı ve COVID-19 nedeniyle aşılama faaliyetlerinde meydana gelen kesintiler ve gecikmelerin yanı sıra 2022'de devam eden vakalar, kızamığın dünyanın her bölgesinde tehdit olabileceği anlamına geliyor. Tüm bu sebeplerle aşılama çabaları arttırılmalı ve sürveyans çalışmaları güçlendirilmelidir.

Ülkemizdeki yasal düzenlemelere göre; kızamık ihbarı ve bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Sağlık Bakanlığı’nın 01.04.2010 tarihli ve 18617-2010/20 sayılı Kızamık/Kızamıkçık ve Konjenital Kızamıkçık Sendromu Sürveyansı Genelgesi’ne göre makülopapüler döküntüsü olan herkes şüpheli kızamık vakası olarak değerlendirilmelidir.

Şüpheli bir kızamık vakası ile karşılaşıldığında yapılması gerekenler şunlardır:

1. Hastadan 5 ml serum örneği steril tüpe alınmalı ve hastanın adı-soyadı ve örneğin alındığı tarih etiketlenmeli, laboratuvara gönderilene kadar 4-8°C de saklanmalıdır.
2. Vakadan seruma ek olarak idrar ve nazofarengeal sürüntü alınarak laboratuvara gönderilmelidir.
3. Ekteki laboratuvar istek formu ve vaka inceleme formu doldurularak İl Sağlık Müdürlüğünün …..numarasına fakslanmalıdır.
4. İl Sağlık Müdürlüğü’nün 0282 258 24 00 numaralı telefonuna ihbarda bulunulmalıdır.
5. Alınan serum örneği İl Sağlık Müdürlüğü tarafından belirlenen ekibe teslim edilmelidir.
6. Olası ve/veya kesin kızamık vakaları ile temas etmiş kişilere yönelik aşı/immünglobulin uygulamaları ekte belirtildiği şekilde yapılmalıdır.
7. Vaka yönetimi konusunda ekteki bilgi notu doğrultusunda hareket edilmelidir.

Konuyla ilgili daha detaylı bilgiye İl Sağlık Müdürlüğü web sitesinden (…………….) ulaşılabilir.

Bir sağlık çalışanı olarak RİSK altındasınız!

hastalarınız ve yakınlarınız için risk oluşturabilirsiniz!

Kızamığa karşı bağışıklık durumunuzu bilmiyorsanız

En az bir ay ara ile iki kez olacak şekilde kızamık içeren aşıyla

mutlaka AŞILANINIZ!

Kızamık Hastalığı Nedir? Nasıl Bulaşır?

Kızamık hastalığı çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalıktan korunmanın tek yolu ise aşılamadır.

Hastalık, solunum yoluyla bulaşmakta, ateş ve döküntü ile seyretmektedir. Beraberinde öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve gözde kızarıklık gibi belirtiler bulunabilir.

Bildirilen kızamık vakalarının yaklaşık %30’unda bir ya da daha fazla komplikasyon gelişmektedir. Bir yaş altı çocuklarda ve erişkinlerde ciddi komplikasyon riski daha yüksektir. Gelişmekte olan ülkelerde görülen komplikasyonlar şunlardır: Pnömoni (%1-6), diyare (%6), otitis media (%7-9), körlük ve post enfeksiyöz ensefalit (1000 vakada 1), ölüm (%3-6).

Kızamık Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Kızamık hastalığı olan kişiler döküntünün başlamasından 4-5 gün öncesine kadar, döküntünün başlamasından 4-5 gün sonrasına kadar bulaştırıcı kabul edilmektedir. Maruziyet sonrası, belirtilerin başlamasına kadar olan inkübasyon süresi ortalama 10-12 gündür (7-18 gün).

Kızamık Vaka Tanımı Nedir?

Şüpheli Kızamık Vaka Tanımı:Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık.

Klinik (Olası) Kızamık Vaka Tanımı:

• 38^oC’den yüksek ateşve
• Makülopapüler döküntüve
• Öksürükveyaburun akıntısıveyakonjunktivit ile karakterize hastalık.

Kesin Kızamık Tanısı: Laboratuvar gereklidir.

Kesin Kızamık Tanısı için Gerekli Laboratuvar Kriterleri

• Kızamığa özgü IgM antikoru saptanması veya
• Kızamık virüs izolasyonu veya

• RT -PCR ile kızamık viral RNA saptanmasıveya
• 2-4 hafta arayla alınan serum örneklerinde kızamığa özgü IgG antikor titresinde belirgin (en az 4 kat) artış.

Laboratuvar tanısı için uygun zaman aralığı nedir?

IgM serolojisi için alınacak tek serum örneği için en uygun zaman döküntülerin başlangıcından sonraki ilk 28 gündür.

Sıcak Vaka: Kesin vaka ile temas öyküsü olan veya döküntünün başlamasından önceki 3 hafta içerisinde seyahat öyküsü olan veya aşısız veya yaşına göre eksik aşılı olan veya kümelenme gösteren olası kızamık/kızamıkçık vaka tanımına uyan vakalar sıcak vaka olarak değerlendirilir.

1 yaş altı aşı zamanı gelmeyen bebekler de sıcak vaka tanımına dâhildir.

Doğrulanmış en az bir kızamık vakasının bulunduğu durumlarda takip eden tüm şüpheli vakalar sıcak vaka olarak kabul edilmelidir.

Şüpheli bir kızamık vakasıyla karşılaştığımda ne yapmalıyım?

1. İhbarda bulun

   Hekimlerin şüpheli ve olası kızamık vakası ile karşılaşmaları durumunda bildirimi İZCİ Sistemi üzerinden yapılmalı ve ayrıca İl Sağlık Müdürlüğü/İlçe Sağlık Müdürlüğü’nün …..nolu telefonlarına ihbarda bulunulmalıdır.

2. Hastadan uygun kan/idrar/nazofarengeal sürüntü örneğini al
   1. Hastadan 5 ml kan örneği steril tüpe alınmalı ve hastanın adı-soyadı ve örneğin alındığı tarih etiketlenmelidir.
   2. Vakadan seruma ek olarak idrar ve nazofarengeal sürüntü alınarak laboratuvara gönderilmelidir.
   3. Santrifüj etme imkânı yoksa hemoliz olmasını engellemek için kan örneği hemen buzdolabına konulmalı ve serumu tamamen ayrılıncaya kadar buzdolabında bekletilmelidir.
   4. İdrar örneği mutlaka steril idrar kaplarına alınmalıdır (Bu amaçla idrar kültür kapları ya da tek kullanımlık 50 ml’lik santrifüj tüpleri kullanılabilir).
   5. Nazofarengeal sürüntü örneği steril eküvyonla alınarak Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı Viroloji Laboratuvarı tarafından hazırlanacak viral taşıyıcı vasat içeren tüplere konulmalıdır.
   6. Örnekler, laboratuvarına gönderilene kadar buzdolabında 4-8°C’de saklanmalıdır, asla dondurulmamalıdır.
   7. Alınan örnekler sağlık müdürlüğü tarafından belirlenen ekibe teslim edilmelidir.
3. Bildirim formlarını doldur
   • Hastaya ait Vaka Bildirim ve Laboratuvar İstek ve Sonuç Formu ve Vaka İnceleme Formu eksiksiz olarak doldurulmalıdır.
   • Formlar İl Sağlık Müdürlüğüne elektronik belge yönetim sistemi ile iletilmelidir.
4. Uygun solunum izolasyonu önlemlerini al/alınmasını sağla

1. Evde Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri:

• Yatışı gerekmeyen durumlarda vakalar 5 gün boyunca evde izole edilmeli, başka kişilerin eve ziyareti engellenmeli ve ev halkı aşılanmalıdır.
• Vaka, evde ayrı bir odada izole edilmelidir.
• Odaya giriş ve çıkışlar sınırlandırılmalıdır.
• Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalıdır.
• Ev halkı arasındaki okula/kreşe vb devam eden çocuklar, kızamık tanısı ekarte edilene kadar okula gönderilmemelidir.
  1. Sağlık Kuruluşlarında Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri:

• Sağlık kuruluşuna başvurduğu ilk anda ateş ve döküntü sorgusu yapılmalı, döküntü ve ateş şikâyeti olan hastalar bekleme anında ve muayene sırasında ayrı bir odaya yönlendirilmelidir.
• Bebek dışındaki olası vaka tanımına uyan hastalara, sağlık kurumuna başvuru anından itibaren cerrahi maske takmaları önerilmelidir.
• Muayene sonrasında aynı odaya şüpheli vaka tanımına uymayan başka bir hasta alınacaksa oda en az iki saat süre ile hava akımı yapacak şekilde havalandırılmalıdır.
• Hastaneye yatışı gereken vakalar için döküntünün başlamasından itibaren 5 (beş) gün süreyle solunum izolasyonu gereklidir. Bu izolasyonda;
  • İzolasyon için tercih edilmesi gereken mekân tercihen negatif basınçlı odadır.
  • Negatif basınçlı oda yoksa hasta özel bir odaya tek başına olacak şekilde yerleştirilmelidir. İlave özel odanın bulunmadığı durumlarda, hastalar başka bir kızamık vakasıyla aynı odaya yerleştirilmelidir (kohortlama). Tanı doğrulanana kadar bu vakalar ayrı izole edilmelidir.
  • Kayıtlı en az iki doz aşısı olduğu bilinmeyen kişilerin ziyareti engellenmelidir.
  • Hastaya bakım veren aşısız sağlık personeli maske kullanmalıdır.
  • Hastanın kullandığı kişisel/tıbbi araç gereç ayrı tutulmalı ve kullanım sonrası dezenfekte edilmelidir.
  • Hastanın zorunlu haller dışında odadan çıkışı sınırlanmalıdır. Çıkmak zorundaysa, virüs yayılımını azaltmak için hastaya mutlaka maske takılmalıdır.

   

1. Temaslılar için uygun profilaksi önlemlerini uygula

Temaslı Tanımı: Olası/kesin vakayla bulaştırıcı olduğu dönemde, aşağıdaki epidemiyolojik ilişkisi olan kişilerdir.

• Tüm hane halkı,
• Vaka ile aynı yerde uyuyanlar (hastane, yatılı okul, askeriye),
• Vaka ile aynı sınıfı, okulu, günlük bakımı alan çocuk/yetişkinler,
• Vaka ile aynı yerde bekleyenler (hastanede bekleme odasındaki hastalar ve hasta yakınları) ve aynı konsültasyon odasında vakanın görülmesinden sonraki 2 saat içinde muayene olanlar),
• Vaka ile aynı işyerinde çalışan iş arkadaşları,
• Vaka ile aynı iş/eğitim biriminde bulunup vaka ile ortak alanı paylaşmış olan kişiler,
• Vaka ile aynı uçakla seyahat edenler arasında, aynı sırada ya da 2 sıra arka ve önünde oturanlar,
• Vakanın dolaştığı ortak alanda (sinema, alışveriş merkezi, restoran, toplu taşıma araçları vb) aynı zamanda bulunan diğer kişiler.

1. Temas Sonrası Aşı Uygulaması

• Olası ve/veya kesin kızamık vakasıyla temas etmiş olan ve iki doz aşılandığını belgeleyemeyen ve/veya hastalığı geçirmemiş olan 6 ayın üzerindeki herkese kızamık içeren aşı uygulanmalıdır.
• 6-11 ay arasında uygulanan doz, rutin aşı şeması içerisindeki doz yerine geçmediğinden; (arada en az dört hafta bırakılacak şekilde) 12 ay dolduktan sonra doz tekrarlanmalıdır.

Not: KKK aşılaması yapılacak olan kişiler gebelik ve kontrendikasyonlar yönünden sorgulanmalıdır.

Her ne kadar kızamıkçık aşısına bağlı fetal anomaliye ilişkin bir kanıt olmasa da, kızamıkçık aşısı alanlar 4 hafta süre ile gebelikten korunmalıdır. Aşı sonrası 4 hafta içinde gebelik planlayanlara kızamıkçık antijeni içeren aşı uygulanmamalıdır.

KKK Aşılaması Uygulaması Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• 12 ayın üzerindeki bebeklerde, kolun üst kısmına, deltoid kasa uyan bölgeye uygulanır. Kol dirsekten 45° içe bükülür, enjektör 45° eğimle cildi geçerek, cilt altına (subkutan, SC) uygulanır.
• 6-11 ay arası bebeklerde, subkutan uygulama için uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında vastus lateralis kasının ön yan bölümü kullanılır.
• KKK aşısı 0,5 ml uygulanır.

KKK aşısı için kesin kontrendikasyonlar:

• Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon,
• Yumurtaya ve süte karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon (Anafilaksi dışındaki yumurta allerjileri engel değildir),
• Gebelik,
• Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın bozulduğu durumlar,
• Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.

Önlem alınarak aşı uygulanacak durumlar:

• Yakın zamanda (ürün veya doza göre 3–11 ay arasında değişebilir) kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması,
• Trombositopeni,
• Trombositopenik purpura öyküsü.
• Süt alerjisi.

  b. Temas Sonrası İmmünglobulin Uygulaması:

  Aşının uygulanamadığı durumlarda (6 ayın altındaki bebekler, gebeler, immünsuprese kişiler için ve aşının kontrendike olduğu diğer durumlar) önerilmektedir.

  6 aydan küçük çocuklara kızamık vakası ile teması durumunda; immünglobulin (Ig) verilmelidir.

• Bebek matür (36 hafta üstü), anne kızamık IgG pozitif ise Ig uygulamasına gerek yoktur.
• Bebek matür, anne Ig G negatif ise Ig uygulanır, anne aşılanır
• Bebek prematüre ise Ig uygulanır.

A Vitamini Uygulaması

Kızamık Bilim Kurulu’nun tavsiyesiyle yürütülmekte olan iki yaş altındaki kızamık vakalarına vit-A takviyesi uygulanmaktadır. Uygulamada;

1. 6-12 ay arasındaki bebeklere 50.000 ünite,
2. 12-24 ay arasındaki çocuklara 100.000 ünite şeklinde yapılacaktır.